top of page

No Kānaka

Mai nā mauna o nā Pali i Kauaʻi a ka mauna kiʻekiʻe loa ʻo Mauna Kea i Hawaiʻi, mai ka papakū o ka honua a i nā hōkū i ka lewalani, aloha. He wahi nīnau kaʻu e hapai aʻe ai i mua o ʻoukou no ka mākia ʻo ka hoʻoikaika ʻana i ka lāhui kiʻekiʻe. He aha ka mea e hoʻokaʻawale i nā Hawaiʻi ma ke ʻano he Hawaiʻi?

Ke Kumu o Hawaiʻi

Lopaka Araki

29 Kepakemapa 2025

Mai nā mauna o nā Pali i Kauaʻi a ka mauna kiʻekiʻe loa ʻo Mauna Kea i Hawaiʻi, mai ka papakū o ka honua a i nā hōkū i ka lewalani, aloha. He wahi nīnau kaʻu e hapai aʻe ai i mua o ʻoukou no ka mākia ʻo ka hoʻoikaika ʻana i ka lāhui kiʻekiʻe. He aha ka mea e hoʻokaʻawale i nā Hawaiʻi ma ke ʻano he Hawaiʻi?

He ʻōlelo noʻeau kēia i kākau ʻia ma ka puke ʻŌlelo Noʻeau e Mary Kawena Pukui. ʻO ka manaʻo nui o kēia ʻōlelo noʻeau ʻo ia ka mākaukau. Aia nā iʻa nui ma kahi hohonu o ka moana; i mea e hopu ai, he pono ka lawe ʻana i aho (kaula) lōʻihi loa. No laila inā makemake ʻia nā iʻa nui, e mākaukau. E nānā mai e ka mea heluhelu i nā moʻolelo waiwai aʻu i ʻike maka ai i ʻimi naʻauao no ka mākaukau.

He Iʻa no ka Moana, He Aho Loa Kū i ke Koʻa

Keanu Suyat-Okamoto

17 ʻOkakopa 2024

He ʻōlelo noʻeau kēia i kākau ʻia ma ka puke ʻŌlelo Noʻeau e Mary Kawena Pukui. ʻO ka manaʻo nui o kēia ʻōlelo noʻeau ʻo ia ka mākaukau. Aia nā iʻa nui ma kahi hohonu o ka moana; i mea e hopu ai, he pono ka lawe ʻana i aho (kaula) lōʻihi loa. No laila inā makemake ʻia nā iʻa nui, e mākaukau. E nānā mai e ka mea heluhelu i nā moʻolelo waiwai aʻu i ʻike maka ai i ʻimi naʻauao no ka mākaukau.

He lono kupaianaha kā ka i kūkala ʻia maila iā mākou e pili ana no ka haʻalele haʻaheo ʻana o ka pelekikena o ke kulanui o Hawaiʻi i noho lōʻihi i kāna kūlana. I ka lā 19 o Kepakemapa, ua kūkala ʻia aku ka manaʻo o Pelekikena David Lassner i mua o ka lehulehu. E hoʻomaha loa ana ʻo ia i ka hopena o ka makahiki kula 2024. Ma loko o kāna leka kūkala, ʻī maila ʻo iala no kona "haʻaheo" i nā mea i kō ma lalo o kona noho pelekikena ʻana. Eia kekahi mea āna i haʻaheo ai, ʻo ka hele ʻana o ke kulanui a "culturally strong." No laila, he aha kāna mau hana no ka lāhui a me ka "moʻomeheu" Hawaiʻi? Hōhonu nō ke kawa.

E Hoʻokaʻawale i ka ʻŌʻō mai ka Lima Aku

Yuko Uchida

4 Kēkēmapa 2023

He lono kupaianaha kā ka i kūkala ʻia maila iā mākou e pili ana no ka haʻalele haʻaheo ʻana o ka pelekikena o ke kulanui o Hawaiʻi i noho lōʻihi i kāna kūlana. I ka lā 19 o Kepakemapa, ua kūkala ʻia aku ka manaʻo o Pelekikena David Lassner i mua o ka lehulehu. E hoʻomaha loa ana ʻo ia i ka hopena o ka makahiki kula 2024. Ma loko o kāna leka kūkala, ʻī maila ʻo iala no kona "haʻaheo" i nā mea i kō ma lalo o kona noho pelekikena ʻana. Eia kekahi mea āna i haʻaheo ai, ʻo ka hele ʻana o ke kulanui a "culturally strong." No laila, he aha kāna mau hana no ka lāhui a me ka "moʻomeheu" Hawaiʻi? Hōhonu nō ke kawa.

ʻO ke poʻomanaʻo i kau aʻela ma luna aʻe nei, ua lohea nō ma ke mele ʻo "Kāhuli Aku, Kāhuli Mai" nō nā pūpū hinuhinu o uka, akā, he manaʻo ʻokoʻa kaʻu e hoʻopaneʻe aku ai i mua o ʻoukou poʻe mamo no ka ʻaihue ʻia ʻana o ko kākou wai a lilo i ka manu o Kahiki!

Kōlea a Kōlea, Kiʻi i ka Wai

Lokalia Roldan

1 Nowemapa 2022

ʻO ke poʻomanaʻo i kau aʻela ma luna aʻe nei, ua lohea nō ma ke mele ʻo "Kāhuli Aku, Kāhuli Mai" nō nā pūpū hinuhinu o uka, akā, he manaʻo ʻokoʻa kaʻu e hoʻopaneʻe aku ai i mua o ʻoukou poʻe mamo no ka ʻaihue ʻia ʻana o ko kākou wai a lilo i ka manu o Kahiki!

	Me he manu kamaʻāina lā ke Kanaka Maoli ma Hawaiʻi nei. Kākaʻikahi ka manu kamaʻāina ma ka Paeʻāina. ʻO kekahi ua pau, he hala mai koe kekahi. Pēlā pū nō hoʻi ko Hawaiʻi nei Lāhui Ponoʻī, kāna moʻolelo, kāna hana kuluma, kāna ʻōlelo, kona ʻike, a ʻoi aku. He wahi haʻi manaʻo kēia e kuhikuhi ai i kaʻu mau kuhi nei no ka hoʻohālikelike ʻia o ka nui manu kamaʻāina me ka nui manu ʻōiwi(Kanaka Maoli).

Me he Manu Lā

Kalāhiki Aiwohi

29 Kepakemapa 2025

Me he manu kamaʻāina lā ke Kanaka Maoli ma Hawaiʻi nei. Kākaʻikahi ka manu kamaʻāina ma ka Paeʻāina. ʻO kekahi ua pau, he hala mai koe kekahi. Pēlā pū nō hoʻi ko Hawaiʻi nei Lāhui Ponoʻī, kāna moʻolelo, kāna hana kuluma, kāna ʻōlelo, kona ʻike, a ʻoi aku. He wahi haʻi manaʻo kēia e kuhikuhi ai i kaʻu mau kuhi nei no ka hoʻohālikelike ʻia o ka nui manu kamaʻāina me ka nui manu ʻōiwi(Kanaka Maoli).

Ma ka wā kahiko, i ke au o ko kākou mau kūpuna, keu hoʻi ka nui o nā kānāwai a me nā kapu no ka mālama ʻana i ke kanaka. A he mau lula i hākilo ʻia e ka poʻe Hawaiʻi. No ke aha? Eia kekahi pane: no ke ola pono o kākou me ka maluhia. A ʻo ia ka ʻiʻini o ka poʻe a pau i ola ma kēlā wā, ʻo ka makemake e noho ʻoluʻolu kekahi me kekahi. Eia naʻe, inā loaʻa ka pōʻino ma waena o kākou, pehea e hoʻoponopono ai?

Kāpae ka pū e ka hoahānau!

Keola Swain

17 ʻOkakopa 2024

Ma ka wā kahiko, i ke au o ko kākou mau kūpuna, keu hoʻi ka nui o nā kānāwai a me nā kapu no ka mālama ʻana i ke kanaka. A he mau lula i hākilo ʻia e ka poʻe Hawaiʻi. No ke aha? Eia kekahi pane: no ke ola pono o kākou me ka maluhia. A ʻo ia ka ʻiʻini o ka poʻe a pau i ola ma kēlā wā, ʻo ka makemake e noho ʻoluʻolu kekahi me kekahi. Eia naʻe, inā loaʻa ka pōʻino ma waena o kākou, pehea e hoʻoponopono ai?

ʻAuhea ʻoukou, e nā manu i lele mai i ke kulanui o Hawaiʻi, mai nā ʻāina like ʻole mai! Ua hānai ʻia e ko ʻoukou mau mākua a kūpuna paha, ma ko ʻoukou mau pūnana ponoʻī. A ua lele maila i Hawaiʻi nei, me he manu ʻōpio lā e noho ana i pūnana hou i kēia kau. ʻO ka wā kēia e ʻīnana aʻe ai.

E wehe i ka puka! E hui kākou, o mehameha auaneʻi.

Yuko Uchida

5 ʻOkakopa 2023

ʻAuhea ʻoukou, e nā manu i lele mai i ke kulanui o Hawaiʻi, mai nā ʻāina like ʻole mai! Ua hānai ʻia e ko ʻoukou mau mākua a kūpuna paha, ma ko ʻoukou mau pūnana ponoʻī. A ua lele maila i Hawaiʻi nei, me he manu ʻōpio lā e noho ana i pūnana hou i kēia kau. ʻO ka wā kēia e ʻīnana aʻe ai.

No nā hanauna he nui i kaʻa hope mai, ua piʻi aʻela ka uku o ka noho ʻana a me ka hoʻolako ʻana i ka hale ma Hawaiʻi. Nui hoʻi nā puʻu i kū ma mua o ka poʻe Hawaiʻi e ālai ana i ka mālama ʻana iā lākou iho me ka ʻohana, no laila, ua haʻalele kekahi mau kānaka Hawaiʻi i ko kākou ʻāina hānau no ka pono hoʻi o ko lākou ʻohana ke loaʻa kekahi kūlana hana maikaʻi, a hale paha.

He Hawaiʻi ʻUala Kahiki

Lokalia Roldan

1 ʻOkakopa 2022

No nā hanauna he nui i kaʻa hope mai, ua piʻi aʻela ka uku o ka noho ʻana a me ka hoʻolako ʻana i ka hale ma Hawaiʻi. Nui hoʻi nā puʻu i kū ma mua o ka poʻe Hawaiʻi e ālai ana i ka mālama ʻana iā lākou iho me ka ʻohana, no laila, ua haʻalele kekahi mau kānaka Hawaiʻi i ko kākou ʻāina hānau no ka pono hoʻi o ko lākou ʻohana ke loaʻa kekahi kūlana hana maikaʻi, a hale paha.

“He aha kou pakeneka Hawaiʻi?” Ua nīnau ʻia kākou āpau i kēia nīnau, a ʻo ka hapanui o kākou, ua nīnau aku nō i ia nīnau. Akā, aia kekahi mahuʻi ʻino e hūnā ʻia iho i loko o kēlā nīnau: ʻo ia hoʻi ka manaʻo, he helu, he pakeneka ko nā ōewe Hawaiʻi (Hawaiian genes) i loko o ka pūewe (genome) Hawaiʻi, a hiki nō ke hōʻike ʻia kēlā helu. Maopopo i ka hapanui o kākou ko kākou pakeneka ponoʻī, a maliʻa paha, ʻo ia nō ka mea e ʻike ai kākou iā kākou iho he Hawaiʻi, he lālā no ka lāhui Hawaiʻi.

ʻAʻohe Pakeneka o ke Koko Hawaiʻi, ʻo ka Moʻokūʻauhau Wale Nō

Momi Bachiller

29 Kepakemapa 2025

“He aha kou pakeneka Hawaiʻi?” Ua nīnau ʻia kākou āpau i kēia nīnau, a ʻo ka hapanui o kākou, ua nīnau aku nō i ia nīnau. Akā, aia kekahi mahuʻi ʻino e hūnā ʻia iho i loko o kēlā nīnau: ʻo ia hoʻi ka manaʻo, he helu, he pakeneka ko nā ōewe Hawaiʻi (Hawaiian genes) i loko o ka pūewe (genome) Hawaiʻi, a hiki nō ke hōʻike ʻia kēlā helu. Maopopo i ka hapanui o kākou ko kākou pakeneka ponoʻī, a maliʻa paha, ʻo ia nō ka mea e ʻike ai kākou iā kākou iho he Hawaiʻi, he lālā no ka lāhui Hawaiʻi.

Ma hope o ‘ewalu makahiki o ka hana nui ua lei ‘ia ka lei o ka lanakila. Ua noke ko Waimea, a paʻa ko lākou hana. Ua puka ka papa mua ʻo ʻAlo Kēhau o ka ʻĀina Mauna. E noke mau mākou i ka hoʻōla ʻana i ka ʻōlelo makuahine.

No ka Papa Puka Mua o ʻAlo Kēhau o ka ʻĀina Mauna

Nohealani Mulloy

17 ʻOkakopa 2024

Ma hope o ‘ewalu makahiki o ka hana nui ua lei ‘ia ka lei o ka lanakila. Ua noke ko Waimea, a paʻa ko lākou hana. Ua puka ka papa mua ʻo ʻAlo Kēhau o ka ʻĀina Mauna. E noke mau mākou i ka hoʻōla ʻana i ka ʻōlelo makuahine.

Eia mai kākou ma kahi o ʻekolu makahiki ma hope o ka pae mua ʻana mai o ka maʻi Kolona i ke one o Hawaiʻi nei. Ua ʻō ʻia ka hapanui o ka lehulehu i ka lāʻau koʻokoʻo, a e manaʻo ʻia paha, ua pau ka maʻi ahulau. Eia naʻe, i kēlā mahina aku nei i piʻi māhuahua aʻela ka nui o ka poʻe i loaʻa i ka maʻi Kolona.

Pūʻā Kōlea

Keleka Falces

5 ʻOkakopa 2023

Eia mai kākou ma kahi o ʻekolu makahiki ma hope o ka pae mua ʻana mai o ka maʻi Kolona i ke one o Hawaiʻi nei. Ua ʻō ʻia ka hapanui o ka lehulehu i ka lāʻau koʻokoʻo, a e manaʻo ʻia paha, ua pau ka maʻi ahulau. Eia naʻe, i kēlā mahina aku nei i piʻi māhuahua aʻela ka nui o ka poʻe i loaʻa i ka maʻi Kolona.

I kēia manawa, aia kekahi mau kānaka e noho nei me ka manaʻo, ʻaʻole paha lākou he Hawaiʻi maoli. Pēlā paha kekahi mau kānaka ma muli o ko lākou nele ʻana i ka ʻike Hawaiʻi a me ka ʻōlelo Hawaiʻi, a i ʻole no ko lākou hoʻokaʻawale ʻia ʻana paha mai ka moʻomeheu Hawaiʻi aku. He mea hoʻomanaʻo kēia, ua lawa ʻoe.

He Hawaiʻi ʻOe

Noah Ellis

31 Malaki 2022

I kēia manawa, aia kekahi mau kānaka e noho nei me ka manaʻo, ʻaʻole paha lākou he Hawaiʻi maoli. Pēlā paha kekahi mau kānaka ma muli o ko lākou nele ʻana i ka ʻike Hawaiʻi a me ka ʻōlelo Hawaiʻi, a i ʻole no ko lākou hoʻokaʻawale ʻia ʻana paha mai ka moʻomeheu Hawaiʻi aku. He mea hoʻomanaʻo kēia, ua lawa ʻoe.

Ka Ulu Hoi

hoʻokumu ʻia i ka MH 1972

hoʻomau ʻia e nā haumāna o Kawaihuelani

kauluhoi@gmail.com

  • Instagram
  • Facebook
  • Vimeo
kawaihuelani_edited_edited.png

he mau kumu ʻike Hawaiʻi

                         Kawaihuelani                                                 Nā Puke Wehewehe

                             Hālau ʻŌlelo Hawaiʻi                                    ʻŌlelo Hawaiʻi

                              Ke Kulanui o Hawaiʻi

                                          i Mānoa

                                                                                                     Papakilo

                                                 Ulukau                                       Database         Kaulu, KS Digital

                                                                                                                               

© 2025 na Ka Ulu Hoi. Hoʻolako ʻia e Wix

bottom of page