top of page

Mākaukau anei no ke Kūʻai Hale?

Brandi Ahlo
15 Nowemapa 2021

“Ako e ka hale a paʻa, a i ke komo ʻana mai o ka hoʻoilo, ʻaʻole e kulu i ka ua o Hilinehu.” He ʻōlelo noʻeau kēia no ka hoʻomākaukau ʻana i ka hale ma mua o ka ua nui ma ka mahina ʻo Hilinehu. E ʻohiʻohi i nā pono, kūkulu i ka hale, a hoʻonohonoho i nā mea lako i loaʻa ʻole ke kawaū ma muli o ka mākaukau ʻole. E nolu ehu paha ka hale i hoʻopaneʻe ʻia a hemahema ka hale. Pulu nā mea a pau i loko o ka hale i ka mākaukau ʻole ʻana a hoka. Pēlā hoʻi kākou, i paʻa ko kākou hale i ka wā kūpono. ʻEleu mai! E hoʻomākaukau kākou i nā palapala kūʻai hale i Hawaiʻi no ka Hawaiʻi.


ʻO ka mea mua, e huli aku i kāu kime. ʻO ia hoʻi, e loaʻa iā ʻoe ke kanaka kālepa molaki, ke kanaka hoʻolako ʻaiʻē, ke kanaka kūʻai ʻāina, ke kanaka nānā a me ke kanaka waiwai paʻa. ʻO ke kanaka kālepa molaki ke kōkua i ka huli ʻana a loaʻa ka helu hōʻaiʻē, kōkua ʻo ia i ka ʻimi ʻana i kahi hoʻolako ʻaiʻē a me ke kanaka hoʻolako ʻaiʻē. Kōkua ke kanaka hoʻolako ʻaiʻē i ka hōʻoia ʻana i nā palapala noi kālā a me nā palapala ʻaiʻē, a kamakamaʻilio ʻo ia no ka ʻike naʻauao pili i ke kālā. E koho i kekahi kanaka ʻoluʻolu, no ka mea nāna e hoʻonohonoho i nā mea a pau, a hoʻākāka ʻo ia i nā mea i loli i kēlā lā kēia lā. ʻO ke kanaka kūʻai ʻāina ka mea koʻikoʻi loa nō hoʻi. ʻO kēia kanaka ka mea e kākoʻo a ʻimi i nā hale e makemake ai. Hoʻomākaukau ʻo ia i nā palapala ʻāina ma hope o ke koho ʻana i ka hale. E maopopo iā ia ka loli wikiwiki o ka mākeke kūʻai hale. E kamakamaʻilio mau ana ʻoe me kēia kanaka, no laila, e koho i ke kanaka kūʻai ʻāina ʻoluʻolu a aloha ʻia. Ma hope o ka hāʻawi ʻana i ke kūʻai hale, e loaʻa ke kanaka nānā i ka hale. Nānā ia kanaka i ke kahua, nā kua lāʻau, ka uila, a me nā mea kūpono o ka hale. Inā ʻike ia kanaka i kekahi mea kūpono ʻole, mālama ʻo ia i ia ʻike a me ka nui o ke kālā e uku ai no ka hoʻoponopono. Inā nui ka mea e kāpili hou ai, hiki paha ke hoʻēmi ʻia ka helu kūʻai hale. E kamakamaʻilio me kou kanaka waiwai paʻa, ʻo ia ke kūkākūkā me ka mea kūʻai aku.


A loaʻa ke kime, e hoʻomākaukau i ke kālā. ʻO ka mea mua ka hōʻiliʻili ʻana i nā palapala. ʻO ka helu hōʻaiʻē ka mea koʻikoʻi ma kēia ʻano hana, ʻo ka helu maikaʻi he 700 a ʻoi. I mea e piʻi ai ka helu, uku ʻia nā kāleka kāki ma ka manawa kūpono, hoʻēmi ʻia ke koena, mai wehe a pani koke ʻia nā waihona kāki, a i ʻole e ʻimi i kekahi kanaka akamai kālā no ke kōkua ʻana mai. Ke piʻi ka helu hōʻaiʻē, ʻoi aku ka maʻalahi o ka loaʻa ʻana mai o ke kālā. No laila, e hoʻolohe aku i kāu mea aʻoaʻo. Wahi a ua kanaka akamai nei, he ʻehā mau mea koʻikoʻi i ka mea hoʻolako ʻāiʻē. ʻO ka mea mua, he kālā kāu? E hōʻahu i ke kālā ma mua o ka uku mua ʻana no ka hale, ka molaki, ka ʻinikua, a me ka uku panina. ʻO ka mea ʻelua ka uku mua. E aho e uku hou i ka uku mua no ka mea e hoʻēmi ʻia ana ka molaki. ʻO ka mea ʻekolu ka uku panina. I ka hapanui o ka manawa, he ʻekolu pākēneka a hiki i ka ʻeono pākēneka ka uku panina. ʻAʻole kēia helu i loko o ka molaki, no laila, e mālama i nā kālā i loaʻa he keu. ʻO ka mea hope loa e loaʻa ai ka uku neʻe. E hoʻolimalima ana paha i nā kānaka hoʻoneʻe hale? E wahī ana paha i kāu ukana ponoʻī paha? He mau mea kumu kūʻai nō.


Mākaukau ke kālā, a ua hōʻea i ka manawa e ʻimi ai i ka hale āu e makemake ai. Aia nō ke ʻano iā ʻoe. E ana i nā mea maikaʻi a maikaʻi ʻole. ʻOiai ʻoe e kipa i nā hale like ʻole, e kamakamaʻilio me ke kanaka hoʻolako ʻaiʻē e pili ana i nā hale e kipa ʻia ana. Hoʻomākaukau ia kanaka i ka palapala hoʻomākaukau mua e hāʻawi ai i ka mea kūʻai aku.


Uihā! ʻAe ka mea kūʻai aku. Ua hōʻea i ka panina. E kūkākūkā kāu kime me ke kime o ka mea kūʻai aku. Eia ka manawa e nānā pono ai i nā palapala pili i ka hale. Eia nā palapala kūpono e loaʻa i ka panina. ʻO ka mea mua ka palapala hoʻopaʻa hoʻonā. Hoʻopalekana kēia palapala i ka pilikia ma ka wā ma mua o ke kūʻai ʻana a me ka wā e hiki mai ana. Loaʻa ka palapala hoʻopaʻa hale inā pōʻino ka hale. E hōʻoiaʻiʻo i ka hale ma mua o ka hālāwai panina. Inā he pilikia, e kelepona i ke kānaka waiwai paʻa i hiki ke hoʻoponopono i nā palapala. I maikaʻi ka hōʻoiaʻiʻo ʻana i ka hale e hoʻomākaukau no ka hālāwai panina. E pūlima ana ʻoe i ka puʻu palapala panina nui, no laila e lawe i ʻelua mau peni, a mākaukau ʻoe inā make ka peni mua.


Hūlō, ua hoʻomākaukau ʻia nā mea kūpono ma mua o ka wā hoʻoilo. ʻAʻole i pulu pau ma muli o ka hoʻomākaukau ʻole. Ua huli a loaʻa ka hale e noho nei ma lalo o ka malu ponoʻī. He kuleana ko kākou no ka mālama ʻana iā Hawaiʻi nei. ʻAʻole hiki ke mālama pono ka ʻāina inā ʻaʻohe ʻāina o ka Hawaiʻi. No laila, e hoʻomākaukau, e hōʻiliʻili, e hoʻonohonoho, e pūlima aku i loaʻa ai ka maluhia ma ka ʻāina no kākou iho. Wela ka hao, mai ako lohi ʻia ka hale, o komo hewa ka hoʻoilo.


Huaʻolelo Hou

Helu hōʻaiʻē: Credit Score

Hoʻolako ʻaiʻē: Lender

Kāleka kāki: Credit Card

Kanaka hoʻolaka ʻaiʻē: Loan officer

Kanaka kālepa molaki: Mortgage Broker

Kanaka waiwai paʻa: Real Estate Agent

Molaki: Mortgage

Palapala hoʻopaʻa hoʻonā: Title Insurance

Uku paneʻe: Interest rate


© Brandi Ahlo 2021

bottom of page