Ka Ulu Hoi

ʻAuhea ʻoukou, e nā manu i lele mai i ke kulanui o Hawaiʻi, mai nā ʻāina like ʻole mai! Ua hānai ʻia e ko ʻoukou mau mākua a kūpuna paha, ma ko ʻoukou mau pūnana ponoʻī. A ua lele maila i Hawaiʻi nei, me he manu ʻōpio lā e noho ana i pūnana hou i kēia kau. ʻO ka wā kēia e ʻīnana aʻe ai. E ʻike ana ʻoukou i nā mea hou. E launa ana ʻoukou me nā hoaaloha hou. E aʻo mai ana ʻoukou i nā mea hou. ʻAkahi nō ʻoukou a hoʻomaka i ka nohona hou ma ke ʻano he haumāna hou i ke kulanui o Hawaiʻi! Eia hoʻi, inā ua neʻe mai ʻoe i Oʻahu nei mai kahi mamao mai, maliʻa paha, ke ʻike ʻia nei ka pilikia o ka nohona kaʻawale i kou one hānau. A nui aʻe paha ka hopohopo, no ka mea, ʻaʻole ʻoe ʻike a kamaʻilio pinepine me kou ʻohana. Mai hopohopo. ʻO wau kekahi i neʻe ma Oʻahu mai ka ʻāina ʻē mai. Ua hopohopo au i ka nohona hou i ke kulanui. Akā, ua loaʻa koʻu wahi e maluhia ai. A e loaʻa ana kou wahi iā ʻoe kekahi.         

ʻO ka mehameha, ʻo ia ka pilikia nui o ka haumāna hou i neʻe mai, mai ka ʻāina ʻē mai. Ua neʻe au i Hawaiʻi mai Iāpana mai ma ke ʻano he haumāna hou he ʻeono makahiki aku nei. Ma ke kula o ka ʻōlelo Pelekania au i hoʻomaka ai i koʻu nohona hou ma Hawaiʻi. Ua hoʻokumu ʻia ke kula ʻōlelo Pelekania no nā haumāna i maʻa ʻole iā lākou ka ʻōlelo Pelekania, e laʻa ka poʻe Kepanī, Kōlea, a me ʻEulopa. I kēlā manawa, ʻaʻole au i mehameha, no ka mea, aʻo pū mai nā haumāna Kepanī ma laila. Ma hope o koʻu aʻo ʻana mai i ka ʻōlelo Pelekania, hoʻomaka au e aʻo mai i ka ʻōlelo Hawaiʻi i ke kulanui kaiāulu ʻo Kapiʻolani. Ma hope o ka puka ʻana i ke kula kaiāulu ʻo Kapiʻolani, komo au i ke kulanui o Hawaiʻi ma Mānoa. Ma laila i ʻike mua ʻia ai ka mehameha a me ka hopohopo.

I koʻu kau mua ma ke kulanui, ua launa mua au me koʻu mau hoa papa a me kaʻu mau kumu. I kēlā manawa, pīhoihoi loa au i ke aʻo ʻana mai i ka ʻōlelo Hawaiʻi i ke kulanui. Akā, hopohopo nō hoʻi au, no ka mea, ʻaʻohe oʻu hoa ma ke kulanui. Ua hoʻi aku koʻu mau hoa Kepanī i Iāpana ma hope o kā lākou puka ʻana i ke kula kaiāulu. Hemahema kaʻu ʻōlelo Hawaiʻi, no laila, ʻaʻole hiki iaʻu ke kamaʻilio me koʻu mau hoa papa. Makaʻu au i ke kamaʻilio ʻana i kēlā manawa. No laila, ua ʻimi au i mea kōkua. Ua makemake au e kamaʻilio me nā haumāna ma waho ka papa. ʻOia hoʻi, hiki ke kamaʻilio i ka papa, akā ua ʻimi au i kahi hunāhunā ʻole. Ua pani ʻia a paʻa koʻu naʻau i kēlā manawa, a hoʻokaʻawale au iaʻu iho. Inā pani ʻia ka puka o ka pilina, ʻoi aku ka ʻino. Ma muli o kēia pilikia o koʻu nohona hou, ua aʻo mai au. Inā makemake au e hoʻoponopono i kēia pilikia, e hoʻohāmama i ka naʻau. A, ua hāmama ka puka o ke keʻena mānaleo noʻu.

ʻO ia ka makahiki 2021, a ua laha ka maʻi ahulau covid, no laila, ua hui mākou i ka lumi mānaleo ma ka pūnaewele. I koʻu hui ʻana i ka lumi mānaleo, launa pū au me nā haumāna aʻu i ʻike ʻole ai ma ka papa. No ka hemahema o kaʻu ʻōlelo Hawaiʻi, hoʻolohe wale nō au i kēlā manawa, akā hiki iaʻu ke aʻo mai i nā hua ʻōlelo me ka makaʻu ʻole. I ka papa, ua hopohopo au, me ka manaʻo, “ʻAʻole au makemake e hoʻopuka hewa i ka ʻōlelo! ʻAʻole au makemake e hoʻopilikia i koʻu mau hoa papa no kaʻu ʻōlelo hemahema!” No laila, ua makaʻu au i ke kamaʻilio ʻana i ka papa. E kuʻu makamaka heluhelu, inā hemahema kāu ʻōlelo Hawaiʻi ʻana, mai hopohopo. ʻO wau hoʻi kekahi. Inā hoʻolohe wale nō ʻoe, maikaʻi nō hoʻi ka noho ʻana i ka lumi mānaleo. No ka mea, hiki iā ʻoe ke launa me nā hoa a me nā mānaleo ma laila.   

No laila, e kipa kākou i ka lumi mānaleo! He mea nui ka pilina me nā hoa, nā kumu, a me nā mānaleo. I ka lumi mānaleo, hiki iā ʻoe ke hui me nā haumāna ma nā pae like ʻole. E kōkua ana lākou iā ʻoe. Inā hilahila ʻoe, mai hopohopo. Maikaʻi ka noho wale ʻana nō i ka hui, a maikaʻi ka hoʻolohe ʻana i ke kamaʻilio o nā haumāna a me nā mānaleo. E waiho i ka hilahila ma ka hale! E hui kākou, o mehameha auaneʻi. 

© Yuko Uchida 2023

#kulanui #kanaka #olelokanaka

E kipa i ka Lumi Mānaleo ma IG.