Ka Ulu Hoi

Ma ka Pōʻakahi, lā 4 o Ianuali i ke kihi o ka pō, pauaho maila ʻo R. Nalua Manaois i kēia ola ʻana ma loko o kona hale ma Reno, Nevada nei. Kīpuni ʻia aʻela ʻo ia e kona ʻohana i kona huakaʻi ʻana ma ke ala hoʻi ʻole. Ma ia manawa o kona haʻalele ʻana, ua hoʻomaha ʻia ʻo ia e kāna kāne, e Benjamin Manaois, ma ke kuikui lima. Noho paʻa ihola ka ʻohana ma loko o ka hale i ka hū ʻana o ka makani pāhili, a ma hope pono o kona moe ʻana i ka moe kapu o Niolopua, ʻo ka mālie maila nō ia o waho.

ʻEhā keiki a Nalua lāua ʻo Benjamin. ʻO A. Waipa ka hiapo, he kāne. ʻO S. Makia kona hope iho, he kāne. ʻO K. Haliʻimaile kona hope iho, he wahine. ʻO K. Paʻahana ka muli loa, he kāne. Ua hānau ʻia nā moʻopuna he ʻumikumamākolu a hānau ʻia nō hoʻi nā moʻopuna kuakahi he ʻelua.

Hānau ʻia ʻo Nalua i Honolulu ma ka mokupuni ʻo Oʻahu. He Kelemania kona makua kāne a he Hawaiʻi kona makuahine. Moʻolelo pinepine maila ʻo ia nei no kona wā kamaliʻi a me kona lohe ʻana aku i ka leo nahenahe o kona makuahine i ʻōlelo ai ma ka walaʻau Hawaiʻi. I ia wā, ua pau ke aʻo ʻia ʻana o ka ʻōlelo Hawaiʻi i nā keiki a ʻo ka pau maila nō ia o ka ʻōlelo Hawaiʻi ma kona hale.

Neʻe akula ʻo ia i Kaleponi me kāna kāne ʻo Benjamin ma hope o ka male ʻana. Ma laila ʻo ia i aʻo ai i ka hula ʻana ma ke alo o Kumu Rose Lokelani Thomas a me Kumu Joseph Kamohaʻi Kahaulelio ma hope iho. He alakaʻi ʻo ia na Kumu Joseph. ʻŪniki aʻela ʻo ia ma lalo o Kumu Joe, lilo nō hoʻi i kumu hula a ʻo ka hāmama akula nō ia o kona hālau hula ʻo Hula Halau o Nalua i ka makahiki 1976. Ua ʻūniki aʻe nō hoʻi ʻekolu haumāna āna. ʻElua o nā haumāna i ʻūniki, he mau keiki nō nāna, ʻo ia hoʻi ʻo Anthony Waipa lāua ʻo Katrina Haliʻimaile.

ʻOiai, kaulana ʻo ia i ka hula ʻana, ua kaulana nō hoʻi ʻo ia ma ka ʻohana i kāna i hoʻomoʻa ai. Inā koe maila kekahi laiki ma hope o ka ʻaina ahiahi, ʻaʻole nō e nele kona hoʻomoʻa ʻana i ka laiki palai i ia kakahiaka ʻana aʻe. Ma koʻu wā i noho pū ai me ia, nāna nō i hoʻomoʻa i ka ʻaina ahiahi. Ua noi pinepine ʻia ʻo ia e hoʻomoʻa i ka stroganoff, a ma muli o ia nīele ʻana aku iā ia, ua kala loa kona aʻo ʻole ʻana aku iā haʻi i ka hoʻomākaukau ʻana. Ma hope o ka hoʻomaha loa ʻana o kuʻu tūtū kāne i ka hana, ua haʻalele lāua i koʻu hale ma Kaleponi no ka hale ma Reno, a ʻo ke aʻo maila nō ia i ka hoʻomākaukau ʻana.

ʻO kaʻu kumu nō ʻo Nalua Manaois. ʻOiai ʻo ia kaʻu kumu hula, ʻo ia nō hoʻi kaʻu kumu e holo ai ma kēia ala ʻōlelo Hawaiʻi. Ma mua o koʻu neʻe ʻana i Hawaiʻi e komo ai i ke kulanui, ua hōʻole maila ʻo ia. I kona manaʻo, ua makemake au e haʻalele i kuʻu ʻohana. Ua wehewehe aku au iā ia no koʻu makemake e aʻo mai ai i ka ʻōlelo. Moʻolelo maila ʻo ia no kona minamina i ka ʻike ʻole ʻana i ka ʻōlelo a kona makuahine, a ʻo kona ʻae maila nō ia.

Ua hala akula ʻo ia akā, waiho ʻia maila ke aloha no ka hana mau ʻana aku. He pua mae ʻole ʻo ia i ka lā a i ka ua nui. Ua mālama mai ʻo ia i kāna poʻe pua a ua hoʻolei maila nō hoʻi i ka ʻike. He pua nō au na kona lei ʻāʻī ʻaʻala i kui ʻia e kona aloha a e māpu mau ana i ka hoʻolei ʻana aku.

© Makia deJesus 2021

na Makia deJesus