Ka Ulu Hoi

E ʻai i kekahi, e kāpī i kekahi

E nā hoa o ka ʻāina aloha, ʻo ka ʻōlelo kaulana e kau aʻe nei i luna, he ʻōlelo kaulana nō ia mai kahiko mai no ka paipai ʻana iā kākou e akahele i ka ʻohiʻohi ʻana i nā mea e pono ai, a lawa. I kēia mau lā, ‘aʻole i maʻa ka hapa nui o ka lehulehu i kēia loina o nā kūpuna. A no laila, ke ʻike nei kēia mau hanauna i ka nele i ka iʻa ‘ole. ʻO ke kaiāulu ʻo Hoʻolehua ma Molokaʻi kekahi e ʻike nei i kēia hihia. ʻAʻohe iʻa! Wahi a ke kaiāulu, ua emi mai ka nui o nā lāhulu iʻa ʻōiwi e like hoʻi me ke kole, ka moi, a me ka uhu. He pilikia nui ka nele i ka iʻa ʻole ʻoiai kaukaʻi kēia kaiāulu ma luna o ka lawaiʻa ʻana i loaʻa ai kā lākou mea ʻai no ka ʻohana. Inā hoʻomau kākou ma kēia ala, e hoka ana auaneʻi nā hanauna e hiki mai ana!

I mea e hoʻoponopono ai i kēia pilikia, ua ʻupu mai ka manaʻo o ka Hui Mālama ʻo Moʻomomi e hoʻokumu i Community Based Subsistence Fishing Area (CBSFA) mai Kalaeokaʻīlio a i hoʻokahi mile i ka hikina. He ala ka CBSFA no ka hoʻokumu ʻana i kekahi mau kānāwai lawaiʻa, a na ke kaiāulu e hoʻoholo. I loko nō o kēia mau manaʻo no ke kau kānāwai, wili ʻia nā welo kupuna a me nā loina kahiko ʻo ka wā kapu. Eia kekahi laʻana o nā kānāwai i hāpai ʻia e ka Hui Mālama ʻo Moʻomomi:

No ke Kūmū:

• Hiki ke lawe i ʻelua iʻa pā lā

• He 16 ʻīn. mai ke poʻo a ka hiʻu ka nui e lawe ʻia

• He wā kapu: 1 Ianuali - 31 Malaki

ʻAkahi nō a mālama ʻia ka wā hōʻike manaʻo i mua ʻo ka DAR (Department of Aquatic Resources), a ua loaʻa nō kekahi mau manaʻo kūʻē no ka hoʻokumu ʻana i CBSFA ma Moʻomomi. Wahi a ka ʻaoʻao kūʻē, ke hoʻohāiki nei ka mokuʻāina i ko lākou kuleana lawaiʻa. Eia naʻe ʻaʻole pēlā, ʻoiai ʻae ʻia nā kānaka a pau e lawaiʻa ma ia wahi, he mau kānāwai wale nō ka mea i loli. A he mau kānāwai kēia i mea e hoʻonui ai i ka iʻa i lawa no nā hanauna hou aku. ʻO kēia ka makemake a me ka ʻiʻini o kahi mau kupa o ia wahi ʻoiai ke ʻike maoli nei ke emi mai o ka nui iʻa. ʻO kēia mau kānāwai ka hopena o ka paio ʻana a ka Hui Mālama ʻo Moʻomomi no kanakolu mau makahiki. A i kēia manawa ʻaʻohe pane hoʻoholo no ka hoʻokumu ʻana i ia CBSFA, no laila ke hālāwai nei nā ʻaoʻao ʻelua o ke kaiāulu e ʻimi i ala e ʻaelike ai lākou.

ʻAʻole naʻe kēia ʻo ka CBSFA mua loa ma Hawaiʻi nei, ʻoiai ma Hāʻena, Kauaʻi kahi i hoʻokumu mua ʻia ai i ka makahiki 2006. Ua ulu aʻe nō ka nui iʻa i Hāʻena ma muli hoʻi o ka hoʻokumu ʻana i kēia CBSFA, a ke hoʻomau ʻia nei nā loina kuʻuna. No laila e nā maka heluhelu, ʻaʻole anei he kūpono kēia hoʻokumu ʻana no Moʻomomi kekahi? He kākoʻo kēia i nā kupa e mālama nei i kēlā ʻāina. A he kuleana hoʻi ko kākou e mālama i ka ʻāina a me nā kumu waiwai i ʻole ai e hoka nā hanauna e hiki mai ana. ʻAʻole kākou he malihini i kēia mea o ke aloha ʻāina, ʻo ia ka ʻume mageneti e alakaʻi ana iā kākou ma kēia ala i maʻa i ka hele ʻia. Me ia mau manaʻo kākou e ʻai i kekahi, a e kāpī i kekahi i mau ai ke ea o ka ʻāina!

© Kalehuakea Kelling 2021

na Kalehuakea Kelling