Ka Ulu Hoi

E nā kānaka i pili i ka moana, ka loko iʻa, ke kahakai, ka loʻi, ke kahawai, a me ka nahele. E nā pōkiʻi o Hāloanakalaukapalili: e nānā mai.

 He pilikia ko kākou. Nui ka haumia i ko kākou mau kahawai kaulana, a ua hopu ʻia ka ʻāina e ka maʻi. No ka holo kele wai, ke kulu ʻana o ka ʻailea, ka hanini ʻana o ke kaekene, a me ka waiho hewa ʻana o ka ʻōpala, nui nā pilikia o kēia mau kahawai, ʻaʻole i mālama pono ʻia. Akā, ua haku ʻia he haʻina papaha e kekahi akeakamai ʻepekema mai Okinawa, a ke hoʻāʻo nei ka hui o kāna pāhana – ka hui ʻo Genki Ala Wai – e hoʻomaʻemaʻe i ke kahawai ʻo Ala Wai. I kēia moʻolelo, e haʻi ana au iā ʻoukou e pili ana i ke kumu o ka pāhana ʻo Genki Ala Wai, ka hana o kēia hui i ʻō a ʻō o ka honua, nā lako e pono ai kēlā mau hana, a me ko lākou hana.

Ma ka lā 25 o ʻAukake, 2025, ua hālāwai nā keiki o ke Kula Haʻahaʻa o Waiāhole me nā limahana o Genki Ala Wai. He hui kēia no ka hoʻomaʻemaʻe piha ʻana i ke kahawai ʻo Ala Wai ma mua o ka makahiki 2026. Ua aʻo aku lākou i nā haumāna e pili ana i kā lākou mau ʻenehana ʻepekema, ka hana ʻana o ia ʻenehana, a me ka moʻolelo o kā lākou pāhana. Ma ka pau ʻana o ko nā haumāna huakaʻi, ua hāʻawi nā limahana o Genki Ala Wai iā lākou i kekahi mau pōpō Genki, a ua nou lākou i kēlā mau mea i ke kahawai ʻo Kahaluʻu.

No laila, he aha nā pōpō Genki? I mea aha lā? Ua hana ʻia kēlā mau pōpō i nā effective microorganisms, ʻo ia hoʻi nā EM. I ka hoʻohaumia ʻana i kekahi kahawai, ua pilikia ke kaulike o nā koʻohune maikaʻi i ka lepo. Inā he pilikia nui, ʻaʻole e popopo ka ʻōpala ma ka papakū, a e make auaneʻi nā mea e ola ana. Inā he kulu o ka wahie a i ʻole ke kaekene, e make nā koʻohune maikaʻi nō hoʻi, e hoʻopōʻino ʻia nō ke kaiawao māoli. ʻO ka pahuhopu o nā pōpō Genki ka hoʻopiha ʻana i ke kahawai i nā EM, ka hoʻoikaika ʻana i ke kaiawao māoli, a me ka hoʻihoʻi ʻana i ke koʻohune ʻōmaʻimaʻi i ke kaulike hāʻehuola.

Ua haku ʻia kēia ʻenehana ʻepekema e kekahi akeakamai ʻāina, e Kk. Terua Higa no Okinawa. Ua hele ʻo ia i Ke Kulanui o Ka Poʻe Ryuku a ua puka ʻo ia me kona laeʻula no ka mahiʻai ʻana i nā hua ʻalani. I kona noiʻi ʻana, ua hana ʻo ia ma nā mahiʻai hua ʻalani me nā mahiʻai, a ua kilo ʻo ia i ka hana maʻa o nā kemikala. I kona hana me nā kemikala, ua nāwaliwali maila kona kino. Loaʻa kona kino i nā ʻōhune i ka hana ʻana me nā kemikala, a ua ʻeha loa. No laila, ua loli kona hoihoi. Makemake ʻo ia e haku i kekahi mea hou i pani i nā kemikala pilikia. No laila, ua lilo nō hoʻi ʻo ia i ka noiʻi ʻana i ke kālaimeaolahune , a ma hope o kona noiʻi ʻepekema, ua haku ʻo ia i nā effective microorganisms no nā mahiʻai hāʻehuola me nā kemikala pilikia ʻole.

Mai ka haku ʻia ʻana o ka ʻenehana EM, ua holomua nā kānaka ʻepekema me ko lākou hōʻike ʻana i kā lākou pāhana. Ā laila, ua huipū nā kānaka ʻepekema me ka Ōsaka Fisheries Cooperative no ka hoʻomaʻemaʻe ʻana i ke kahawai ʻo Dōtonbori. Ua hoʻomaka lākou i ka makahiki 2003, a i kēia mau lā, ikaika maila nā mea e ola nei i ke kahawai ʻo Dōtonbori. Mai Iāpana, ua neʻe ka pāhana EM i ʻō a ʻō o ka honua me ke kākoʻo o nā aupuni like ʻole.

Aia nā ʻenehana EM ma Thailand, me ke kākoʻo o kona mōʻī; ma Vietnam, me ke kākoʻo o Nā Lāhui Huipū; ma Colombia, me ke kākoʻo o ka hui Kakōlika “Minuto de Dios”; ma Bhutan, me ke kākoʻo o kona aupuni; a ma Hawaiʻi, me ke kākoʻo hoʻokahi o nā keiki o ka ʻāina.

Ma mua o ka maʻi ahulau ʻo COVID-19, ua hoʻolālā ke aupuni o ka mokuʻāina o Hawaiʻi e hāʻawi i ka hui ʻo Genki Ala Wai i ke kālā no ka noiʻi, ka hana, a me ke aʻo ʻana aku i kā lākou pāhana; ma hope o COVID-19, ua hoʻopau ʻia. No laila, na kākou e kākoʻo i ka hui ʻo Genki Ala Wai, a na kākou paha e koi i ko kākou aupuni mokuʻāina e kākoʻo i ka hana me nā EM e like me nā aupuni o nā ʻāina ʻē aʻe. E nā pōkiʻi o Hāloanakalaukapalili: e mālama i nā kahawai, ka piko o ko kākou kaikuaʻana. E mālama i nā kahawai, no ka mālama ʻana i ka nahele, ka loʻi, ka loko iʻa, ke kahakai, a me ka moana.

© Kealohaikapoliokainoa Martin 2025